Papegaaien lekker in hun veren jaarupdate 2022-2023: 'Fourageerverrijking: bezigheidstherapie voor papegaaien of essentiële gedragsbehoefte?'

Met de steun van de donateurs en partners van Vrienden Diergeneeskunde willen we ervoor zorgen dat alle papegaaien lekker in hun veren zitten! Want veel papegaaien die als gezelschapsdieren worden gehouden hebben last van gedragsproblemen, daar wil het onderzoeksteam van de faculteit Diergeneeskunde wat aan doen. In deze jaarupdate nemen we je mee in de ontwikkelingen die mogelijk zijn gemaakt dankzij iedereen die dit project een warm hart toedraagt.


Papegaai Otto verdient zijn voer liever door middel van ingewikkelde puzzels waar hij actief mee aan de slag moet, dan dat hij het uit een simpel voerbakje haalt. Het is voor gehouden papegaaien immers belangrijk om uitgedaagd te worden en te mogen werken voor het verkrijgen van voer.    

Natuurlijk gedrag nabootsen met fourageerverrijking

In het wild zijn papegaaien elke dag lange tijd bezig met het verkrijgen van voedsel. Om die situatie na te bootsen, ontwikkelden onderzoekers van de faculteit Diergeneeskunde ‘fourageerverrijking’ die ervoor zorgt dat papegaaien minimaal zo’n 3 à 4 uur per dag bezig zijn met het vergaren van hun dagelijkse portie voer. Dat is vergelijkbaar met de tijd die ze in het wild besteden aan voedselzoekgedrag, ofwel fourageergedrag.   

Fourageerverrijking zou een manier kunnen zijn om verenplukken bij papegaaien tegen te gaan en te zorgen dat ze beter in hun vel (of veren) komen te zitten. Het gebrek aan mogelijkheden om fourageergedrag uit te oefenen kan er namelijk toe leiden dat de behoefte om te fourageren en manipuleren met de snavel wordt gericht op het verenkleed, met verenplukken tot gevolg. Het toepassen van methoden om fourageergedrag te stimuleren kan een belangrijk aangrijpingspunt zijn voor het voorkomen of behandelen van verenplukken.   

‘Onderzoek dat we eerder deden bij gezonde vogels liet zien dat papegaaien een uitdaging niet uit de weg gaan', vertelt Yvonne van Zeeland, dierenarts-specialist Vogelgeneeskunde en Kleine Zoogdiergeneeskunde en gedragsdeskundige voor papegaaien. ‘Ze maken graag gebruik van fourageerverrijking: wanneer ze de vrije keuze hebben verkiezen ze de verrijking boven het voerbakje. Daarbij besteden ze een aanzienlijke hoeveelheid tijd aan het spelen met de verrijking, en zijn ze zelfs bereid extra moeite en energie te steken om bij de verrijking te komen om ermee aan de slag te gaan. Er blijkt daarbij een duidelijke voorkeur voor fourageerverrijking die gericht is op het kapot knagen en manipuleren van voorwerpen om voer te bemachtigen, wat belangrijke aanknopingspunten biedt om het welzijn van gehouden papegaaien te kunnen verbeteren.’   

Verrijking bij verenplukken

Naast het onderzoek bij gezonde papegaaien is er onderzoek gedaan bij verenplukkende papegaaien. Tot nu toe zijn hebben drie papegaaien deelgenomen aan het onderzoek. Qua fourageertijden komen daarbij in eerste instantie vergelijkbare patronen en tijden naar voren als bij de gezonde papegaaien. Extra opvallend is dat de drie plukkers verhoudingsgewijs nóg meer tijd steken in fourageren met de verrijking dan de gezonde papegaaien. Hiermee wordt benadrukt dat ook voor de plukkende papegaaien het fourageren belangrijk gedrag is.    

‘Aan de hand van de onderzoeksresultaten kunnen we stellen dat het aanbieden van fourageerverrijking belangrijk is voor zowel gezonde als verenplukkende papegaaien’, concludeert Van Zeeland. ‘Ze krijgen daarmee een uitdaging en daarnaast zijn er veel vogels die er ook graag mee aan de slag gaan. De verrijking kan de papegaaien voorzien in de behoefte om te fourageren, zodat ze beter in hun vel (en veren) komen te zitten. Hoewel het onderzoek met de verenplukkende papegaaien nog in volle gang is, lijkt bij deze vogels het aanbieden van de verrijking die gericht is op manipulatie, knagen, puzzelen en zoeken naar voer extra belangrijk te zijn. Dit hopen we te kunnen bevestigen in het verdere onderzoek. Daarbij lijkt het erop dat de papegaaien van geen van de condities meetbaar meer stress hebben ondervonden, al moet er nog wel gekeken worden naar eventuele invloeden van interne (bv. geslacht) en externe (bv. seizoen) factoren.’ 
 

Meer papegaaienwelzijn

‘Aan de hand van deze en toekomstige resultaten kunnen gerichte en praktische adviezen gegeven worden aan dierenartsen, dierenspeciaalzaken en houders van papegaaien over de manier waarop ze fourageerverrijking kunnen aanbieden zodat het welzijn van de papegaai zo goed mogelijk geborgd wordt. In de universiteitskliniek worden deze adviezen momenteel al gegeven, maar de bedoeling is dat dit ook via congressen, lezingen en kanalen zoals Dibevo en LICG met houders van dieren gedeeld wordt wanneer de onderzoeken afgerond zijn.’    

Het onderzoeksteam wil de partners en donateurs van het papegaaienproject hartelijk bedanken voor de steun. Wil jij ook het verschil maken voor papegaaien? Steun het project 'Papegaaien lekker in hun veren'.